Co dalej z polskim przemysłem drzewnym i lasami?

Każdy z nas codziennie korzysta z wyrobów z drewna – od mebli, przez okna, podłogi, aż po papier i inne wyroby codziennego użytku. Drewno jest niezwykłym surowcem odnawialnym o ujemnym śladzie węglowym. Nie ma innego ekologicznego materiału, którym moglibyśmy go zastąpić, a zrównoważona gospodarka leśna pozwala na jednoczesny rozwój lasów i sektora leśno-drzewnego.

W 2023 roku wartość wyprodukowanych w Polsce mebli wyniosła 65,1 mld zł. Taką samą wartość osiągnęła produkcja papieru i wyrobów z niego.

Polska jest liderem w produkcji i eksporcie wielu wyrobów z drewna w Europie:

• Okna: Polska zajmuje 3. miejsce w UE pod względem produkcji i 1. miejsce w UE pod względem eksportu.
• Podłogi: Polska jest nr 1 w UE zarówno w produkcji, jak i eksporcie.
• Meble: Polska plasuje się na 3. miejscu w UE w produkcji oraz na 1. miejscu w UE w eksporcie.

Sektor leśno-drzewny w liczbach (2023 rok):

• Produkcja sprzedana: 210,8 mld PLN
• Liczba przedsiębiorstw: 74 615
• Bezpośrednio zatrudnionych: 439 000 osób
• Udział w PKB: 6,8% (szacowany metodą wydatkową)

Co z tymi lasami – raport o stanie lasów

Lasy zajmują w Polsce obecnie 9,484 mln hektarów. Od 2010 roku ich powierzchnia wzrosła o 155,3 tys. ha. Wzrost ten idzie w parze z rosnącą ilością zasobów drewna. To dowód na to, że Polska od lat skutecznie prowadzi zrównoważoną gospodarkę leśną, pozwalającą na jednoczesną ochronę lasów i wykorzystywanie drewna jako odnawialnego surowca.

Z badań przeprowadzonych przez B+R Studio i PBS sp. z o.o. w listopadzie 2024 r. wynika, że 91% Polaków uznaje ochronę lasów za istotne zagadnienie, a 83,4% badanych uważa, że odpowiedzialne zarządzanie lasami pozytywnie wpływa na ich stan. Jednocześnie 80% społeczeństwa popiera model, który zabezpiecza funkcje społeczne, ekologiczne oraz pozwala na rozwój przemysłu drzewnego.

Co więcej, 53% badanych deklaruje, że należy zwiększać produkcję wyrobów z drewna, uznając je za ekologiczne i odnawialne. W kontekście rosnącej świadomości ekologicznej oraz konieczności ograniczania emisji CO₂, drewno jest materiałem przyszłości, który pozwala na realizację celów klimatycznych bez rezygnacji z rozwoju gospodarczego.

Drewno – materiał przyszłości

Drewno od lat zyskuje uznanie jako ekologiczny i odnawialny surowiec, który pozwala na magazynowanie węgla przez cały cykl życia produktów drewnianych. Podczas międzynarodowej konferencji „Drewno Materiałem Przyszłości”, która odbyła się w październiku 2024 r. w Sękocinie Starym, eksperci z całej Europy podkreślali, że drewno jest kluczowym materiałem w budownictwie niskoemisyjnym.

Unia Europejska kładzie coraz większy nacisk na wykorzystanie drewna jako alternatywy dla materiałów o wysokim śladzie węglowym. Dyrektywa 2024/0440 wprowadza obowiązek stosowania materiałów o zerowej emisji w nowych budynkach publicznych od 2028 r., a w 2030 r. obejmie wszystkie nowo powstające budynki. Budownictwo drewniane wykorzystujące materiały drewnopochodne jest najbliższe spełnieniu wymagań nowej dyrektywy

Celem nowej strategii leśnej UE 2030 jest wspieranie społeczno-gospodarczych funkcji lasów na rzecz dobrze prosperujących obszarów wiejskich oraz pobudzanie biogospodarki opartej na lasach w granicach zrównoważonego rozwoju.

MKiŚ na przekór strategii leśnej UE, ekologii i społeczeństwu

Mimo tak ważnej roli biogospodarki i wykorzystania drewna dla ochrony klimatu i środowiska,  Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało zakaz prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej w 20% polskich lasów. Ta decyzja stanowi zagrożenie degradacją dużych i cennych powierzchni leśnych w Polsce. Obecnie już 8 % lasów jest trwale wyłączonych z użytkowania, a dalsze ograniczenia mogą spowodować nieodwracalne szkody.

Decyzje Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczące wyłączania kolejnych obszarów leśnych z użytkowania budzą poważne obawy ekspertów i przedstawicieli branży leśno-drzewnej. Przede wszystkim są one podejmowane bez należytej analizy skutków i długoterminowych konsekwencji, co czyni je działaniami nieprzemyślanymi.

W obliczu postępujących zmian klimatycznych i rosnącego zagrożenia dla stabilności ekosystemów, takie eksperymentalne podejście na masową skalę może okazać się niebezpieczne i przynieść skutki odwrotne do zamierzonych. Lasy, jako naturalne pochłaniacze CO₂, odgrywają kluczową rolę w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych. Ograniczenie racjonalnej gospodarki leśnej, zamiast wspierać cele klimatyczne, może paradoksalnie prowadzić do wzrostu emisji, między innymi poprzez zwiększony import drewna z krajów o mniej zrównoważonym modelu jego pozyskiwania.

Ponadto, wyłączenia te stwarzają realne zagrożenie dla trwałości polskich lasów, ponieważ brak odpowiedniej gospodarki leśnej może skutkować degradacją drzewostanów i osłabieniem ich odporności na czynniki zewnętrzne, takie jak choroby, szkodniki czy ekstremalne zjawiska pogodowe.

Decyzje te mają również szerokie konsekwencje społeczne, ekologiczne i gospodarcze. Dotykają nie tylko przedsiębiorców i pracowników branży drzewnej, ale także społeczności lokalnych, dla których leśnictwo stanowi istotne źródło dochodu. Dodatkowo, decyzje ministerstwa osłabią konkurencyjność polskiej gospodarki i zwiększą uzależnienie od zagranicznych dostawców surowców.

Konsekwencje wyłączenia 20% lasów ze zrównoważonej gospodarki leśnej i ograniczenia podaży drewna w liczbach:

• Utrata nawet 70 tys. miejsc pracy w leśnictwie, przemyśle drzewnym, papierniczym i meblarskim
• Strata dla budżetu z CIT, PIT i ZUS - 4,5 mld zł
• Nakłady inwestycyjne  -7,8 mld zł
• Zagraniczny bilans handlu meblami  - pogorszenie o 8,4 mld zł
• Spadek PKB -  8,75 mld zł (ok 0,3% polskiego PKB)
• Pogorszenie bilansu handlowego o 8,4 mld zł – zamiast eksportować polskie wyroby, zwiększymy import, w tym z Chin (już w 2024 r. wzrósł on o 35%).

Postulaty Koalicji na Rzecz Polskiego Drewna:

1. Żądamy wypracowania Polityki Leśnej Państwa, z udziałem strony naukowej, społecznej i gospodarczej, która będzie stanowić podstawę długofalowych działań w sektorze leśno-drzewnym.

2. Oczekujemy zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej wspierającej cele klimatyczne oraz zapewniającej zarówno ochronę przyrody, funkcje społeczne jak i stabilną podaż drewna.

3. Żądamy wycofania się MKiŚ z chaotycznych decyzji o wyłączeniach drzewostanów z gospodarki, które prowadzą do degradacji lasów, ograniczą dostęp do lasów społeczeństwu i przynoszą straty gospodarcze.

4. Sprzeciwiamy się wdrażaniu populistycznych pomysłów aktywistów ekologicznych objęcia zakazem gospodarki lasów na tak dużą skalę.

5. Żądamy przedstawienia przez Rząd RP uzasadnienia, kalkulacji kosztów i źródeł finansowania wymuszanego wygaszania sektora leśno-drzewnego w Polsce.

6. Oczekujemy wsparcia Polskiego Rządu w zakresie promocji polskich wyrobów z drewna jako ekologicznych i ograniczające emisję CO2.

7. Podkreślamy potrzebę przebudowy drzewostanów dla utrzymania trwałości lasów zagrożonych zmianami klimatycznymi.